از بلوغ تا یائسگی، چرخه ی قاعدگی چگونه است؟

از بلوغ تا یائسگی، چرخه ی قاعدگی چگونه است؟

چرخه قاعدگی یک فرآیند طبیعی است که در بدن خانم ها در طول سال‌های باروری، از بلوغ تا یائسگی، رخ می‌دهد. این فرآیند تحت تأثیر هورمون‌ها قرار دارد و هدف اصلی آن آماده‌سازی بدن برای بارداری است. در این محتوا مراحل مختلف چرخه قاعدگی و تغییرات فیزیولوژیکی که در این دوره‌ها اتفاق می‌افتد، توضیح داده می‌شود.

بلوغ و آغاز چرخه قاعدگی

چرخه قاعدگی معمولاً از سنین 11 تا 16 سالگی (معمولا 12 سالگی) آغاز می‌شود، که به آن منارک (Menarche) گفته می‌شود (درباره ی نرمال بودن زمان شروع آن میتوانید با پزشک مشورت کنید.). این مرحله زمانی است که دختران برای اولین بار خونریزی قاعدگی را تجربه می‌کنند. قبل از این، بدن در مرحله بلوغ قرار دارد که با تغییرات هورمونی مشخص می‌شود. هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون که از تخمدان‌ها ترشح می‌شوند، باعث رشد و تکامل اندام‌های جنسی و سایر ویژگی‌های جنسی ثانویه می‌شوند.

هورمون‌ها و چرخه قاعدگی

چرخه قاعدگی به طور کلی به چهار فاز تقسیم می‌شود که هر کدام با تغییرات هورمونی خاص خود همراه است. این فازها شامل فاز فولیکولار، تخمک‌گذاری، فاز لوتئال، و قاعدگی هستند. این مراحل از شروع یک دوره قاعدگی به شروع دوره بعدی به طور متوسط 28 روز به طول می‌انجامد، هرچند که طول آن ممکن است برای هر خانم متفاوت باشد.

فاز فولیکولار (مرحله رشد فولیکول)

فاز فولیکولار از روز اول قاعدگی آغاز می‌شود و تا تخمک‌گذاری ادامه دارد. در این مرحله، هورمون‌های هیپوفیز، FSH و LH باعث رشد و تکامل فولیکول‌ها در تخمدان‌ها می‌شوند. فولیکول‌ها در واقع ساختارهایی هستند که حاوی تخمک‌های نابالغ هستند. در این فاز، هورمون استروژن افزایش می‌یابد و به رشد و توسعه مخاط رحم کمک می‌کند تا محیطی مناسب برای پذیرش تخمک آماده شود.

تخمک‌گذاری

تخمک‌گذاری معمولاً در حدود روز 14 از شروع چرخه قاعدگی اتفاق می‌افتد (در صورتی که چرخه 28 روزه باشد). در این مرحله، فولیکول غالب که بزرگ‌ترین فولیکول در تخمدان است، پاره می‌شود و تخمک آزاد می‌شود. این تخمک به لوله فالوپ منتقل می‌شود، جایی که ممکن است با اسپرم بارور شود. تخمک‌گذاری تحت تأثیر افزایش هورمون LH قرار دارد که منجر به آزاد شدن تخمک از فولیکول می‌شود.

فاز لوتئال

پس از تخمک‌گذاری، فولیکول پاره شده تبدیل به جسم زرد (Corpus Luteum) می‌شود که به ترشح هورمون پروژسترون می‌پردازد. پروژسترون باعث می‌شود که مخاط رحم ضخیم‌تر و آماده پذیرش تخمک بارور شده شود. اگر تخمک بارور نشود، جسم زرد تحلیل می‌رود و تولید پروژسترون کاهش می‌یابد. این کاهش هورمون باعث می‌شود که لایه داخلی رحم (آندومتر) تخریب شود و خونریزی قاعدگی آغاز گردد.

قاعدگی

قاعدگی یا خونریزی ماهانه، معمولاً 3 تا 7 روز به طول می‌انجامد. در این مرحله، مخاط رحم که در طول فاز لوتئال ضخیم شده بود و برای پذیرش تخمک بارور شده آماده شده بود، اگر تخمک بارور نشده باشد، تخریب می‌شود و از بدن خارج می‌شود. این خونریزی نشانه‌ای از عدم بارداری است و نشان‌دهنده پایان یک چرخه و آغاز چرخه جدید است.

علائم قاعدگی چیست؟

برخی از افراد علائم قاعدگی را تجربه می کنند و برخی دیگر نه. شدت این علائم نیز می تواند متفاوت باشد. شایع ترین علامت آن گرفتگی عضلات است. گرفتگی که در ناحیه لگن خود احساس می کنید، به این دلیل است که رحم شما منقبض می شود تا پوشش خود را آزاد کند.

سایر علائم پیش ازشروع قاعدگی شامل موارد زیر هستند:

• تغییرات خلق و خو
• مشکل در خواب
• سردرد
• هوس های غذایی
• نفخ
• حساسیت سینه
• آکنه
• و …

قاعدگی در طول زمان چگونه تغییر می کند؟

چرخه قاعدگی می تواند از سال های نوجوانی تا 40 یا 50 سالگی تغییر کند. هنگامی که برای اولین بار پریود می شوید، طبیعی است که سیکل های طولانی تر یا پریود سنگین تری داشته باشید. ممکن است تا سه سال طول بکشد تا افراد جوان پس از شروع قاعدگی سیکل های منظم داشته باشند.

چرخه قاعدگی طبیعی سیکلی است که:

• تقریباً هر 21 تا 35 روز رخ می دهد.
• بین سه تا هفت روز باعث خونریزی می شود.

هنگامی که به 20 سالگی خود برسید، چرخه های شما منظم تر و منظم تر می شوند. هنگامی که بدن شما شروع به یائسگی کند، دوره های شما دوباره تغییر می کند و نامنظم تر می شود.

همچنین طبیعی است که در طول سایر رویدادهای زندگی که بر هورمون‌های شما تأثیر می‌گذارند، مانند بعد از زایمان یا در دوران شیردهی، پریود شما تغییر کند.

چه چیزی پریود نامنظم محسوب می شود؟

قاعدگی نامنظم هر چیزی را توصیف می کند که یک دوره قاعدگی طبیعی نیست. چند نمونه از پریود نامنظم عبارتند از:

• دوره هایی که کمتر از 21 روز یا بیشتر از 35 روز فاصله دارند.
• اتفاق نیوفتادن دوره ی قاعدگی
• جریان قاعدگی که بسیار سنگین تر یا سبک تر از حد معمول است.
• خونریزی پریود که بیش از هفت روز طول بکشد.
• دوره هایی که با درد شدید، گرفتگی عضلات، حالت تهوع یا استفراغ همراه است.
• خونریزی یا لکه بینی که بین پریودها اتفاق می افتد.

درمورد هر کدام از تغییرات در قاعدگی، مشورت با پزشک متخصص زنان میتواند، بسیار مفید باشد، تا علت دقیق تغییرات پیدا شود و از نگرانی بیمار بکاهد.

تغییرات فیزیولوژیکی در طول چرخه

در طول چرخه قاعدگی، بدن خانم ها تغییرات فیزیولوژیکی زیادی را تجربه می‌کند که به تأثیرات هورمونی مربوط می‌شود:

• افزایش استروژن: در فاز فولیکولار، استروژن باعث رشد فولیکول‌ها و ترمیم مخاط رحم می‌شود. این هورمون در دوران تخمک‌گذاری به اوج خود می‌رسد و ممکن است باعث افزایش انرژی، تغییرات در پوست، و احساس بهبود در خلق و خو شود.
• افزایش پروژسترون: پس از تخمک‌گذاری، پروژسترون به تدریج افزایش می‌یابد و در فاز لوتئال موجب آمادگی رحم برای پذیرش تخمک بارور می‌شود. پروژسترون همچنین می‌تواند باعث احساس خواب‌آلودگی، تورم و حساسیت در سینه‌ها و تغییرات خلقی شود.
• کاهش هورمون‌ها: اگر بارداری رخ ندهد، سطح هورمون‌ها (استروژن و پروژسترون) کاهش می‌یابد و باعث شروع خونریزی قاعدگی می‌شود. این کاهش هورمونی ممکن است با علائمی مانند درد قاعدگی (دیسمنوره) و تغییرات خلقی همراه باشد.

یائسگی و پایان چرخه قاعدگی

یائسگی یا منوپاز به زمانی اطلاق می‌شود که یک خانم به طور دائمی قاعدگی را از دست می‌دهد. این فرآیند معمولاً در سنین 45 تا 55 سالگی (به طور تقریبی در 51 سالگی) رخ می‌دهد، اگرچه این سن می‌تواند برای هر فرد متفاوت باشد. یائسگی نتیجه کاهش تدریجی تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون در تخمدان‌ها است. این کاهش هورمونی منجر به پایان قاعدگی و عدم توانایی در بارداری می‌شود.

علائم یائسگی شامل گرگرفتگی، تعریق شبانه، تغییرات خلقی، خشکی واژن، و اختلالات خواب است. این علائم ناشی از کاهش سطح استروژن در بدن هستند. پس از یائسگی، زنان دیگر دوره‌های قاعدگی را تجربه نمی‌کنند و تولید هورمون‌ها به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.

منابع:

https://www.manipalhospitals.com/saltlake/blog/understanding-menstrual-cycle-phases-hormonal-changes-and-menstrual-disorders

https://my.clevelandclinic.org/health/articles/10132-menstrual-cycle