همه چیز درباره هپاتیت !
هپاتیت چیست؟
هپاتیت به معنای التهاب و آسیب کبد است که می‌تواند به دلایل متعددی از جمله عفونت های ویروسی، مصرف زیاد الکل و برخی داروها و حتی اختلالات سیستم ایمنی بدن ایجاد شود. این بیماری می تواند حاد یا مزمن باشد و بسته به علت آن، شدت و طول مدت علائم متفاوت است.
یکی از شایع ترین دلایل ، عفونت ویروسی است که عمدتاً توسط ویروس های هپاتیت A، B، C، D و E ایجاد می شود. هر کدام از این ویروس ها دارای ویژگی ها و روش های انتقال خاص خود هستند و بیماری های متفاوتی ایجاد می کنند. هپاتیت های ویروسی می توانند بدون علائم یا با علائم شدید ظاهر شده و در مواردی به مشکلات جدی مانند نارسایی کبد منجر شوند.
انواع هپاتیت
-
هپاتیت A:
ویروس هپاتیت A از طریق مصرف آب یا غذاهای آلوده منتقل شده و در بیشتر موارد، در کشورهایی با شرایط بهداشتی ضعیف تر مشاهده می شود. هپاتیت A معمولاً یک بیماری خود محدودشونده است، به این معنا که خود به خود بهبود می یابد و به ندرت به مشکلات کبدی طولانی مدت منجر می شود. واکسیناسیون یکی از بهترین راه ها جهت پیشگیری از این نوع است.
-
هپاتیت B:
ویروس هپاتیت B از طریق تماس با خون یا دیگر مایعات بدن افراد آلوده مانند بزاق، ترشحات جنسی یا حتی از مادر به کودک در هنگام زایمان منتقل می گردد. این نوع می تواند به شکل حاد یا مزمن باشد. عفونت مزمن با هپاتیت B ممکن است به مشکلات جدی مانند سیروز (زخم شدید کبدی) یا سرطان کبد منجر شود. واکسیناسیون موثر علیه نوع B می تواند به طور چشمگیری از گسترش و انتقال این ویروس جلوگیری کند.
-
هپاتیت C:
ویروس هپاتیت C عمدتاً از طریق تماس با خون آلوده منتقل می شود. این نوع اغلب به صورت مزمن باقی می ماند و می تواند به تدریج به سیروز یا حتی سرطان کبد منجر شود. برخلاف نوع A و B، هنوز واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد، اما خوشبختانه درمان های ضد ویروسی مدرن توانسته اند در بسیاری از موارد این بیماری را کنترل کنند یا حتی آن را درمان کنند.
-
هپاتیت D و E:
هپاتیت D تنها در افرادی که به هپاتیت B آلوده‌اند رخ می دهد و معمولاً باعث تشدید علائم می شود. هپاتیت E نیز بیشتر در مناطق با شرایط بهداشتی پایین شایع بوده و مانند هپاتیت A از طریق مصرف آب یا غذاهای آلوده منتقل می‌شود.
علائم و عوارض هپاتیت
هپاتیت بسته به نوع ویروس و مرحله بیماری، می تواند با علائم و شدت متفاوتی همراه باشد. در مراحل اولیه، فرد ممکن است علائمی مانند خستگی مفرط، کاهش شدید اشتها، حالت تهوع، استفراغ، درد در ناحیه فوقانی شکم، تب و تغییر رنگ ادرار را تجربه کند.
همچنین، یکی از مشخص ترین نشانه های آن ، یرقان یا زردی پوست و سفیدی چشم‌ها است که ناشی از تجمع بیلی روبین در خون است. در برخی موارد، این علائم به صورت خفیف بروز می کنند.
هپاتیت مزمن، که ممکن است سال ها بدون علائم خاصی ادامه پیدا کند، به تدریج باعث تخریب بافت کبد می شود. در صورت عدم درمان، این وضعیت می تواند به نارسایی کبد، سیروز (زخم و التهاب شدید کبدی) یا حتی سرطان کبد منجر شود. در مراحل پیشرفته، علائم پیچیده تری مانند تورم شکم و پاها، کاهش وزن شدید و خونریزی های گوارشی نیز ظاهر می شوند. بنابراین، تشخیص زودهنگام و پیگیری منظم نقش حیاتی در مدیریت این بیماری دارد.
روش تشخیص هپاتیت
تشخیص هپاتیت شامل مراحل متعددی است که به پزشک کمک می کند تا نوع و شدت بیماری را شناسایی کند. برای این منظور، تاریخچه پزشکی بیمار، علائم بالینی مانند خستگی، یرقان و درد شکمی و همچنین عوامل خطر نظیر مصرف الکل و تماس با خون آلوده باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند.
انجام معاینات فیزیکی برای بررسی نشانه های زردی یا بزرگ شدن کبد و آزمایش های خون برای اندازه گیری سطح آنزیم های کبدی مانند ALT و AST نیز ضروری است تا التهاب یا آسیب کبدی ارزیابی شود. علاوه بر این، آزمایش های ویروسی به شناسایی وجود ویروس های هپاتیتA، B، C، Dو E و همچنین شناسایی آنتی بادی ها و آنتی ژن ها کمک می کنند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است درخواست آزمایش های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا MRI کند تا وضعیت آسیب کبدی را بررسی کند. همچنین، در شرایط خاص، بیوپسی کبد ممکن است انجام شود تا نمونه‌ای از بافت کبد برای بررسی زیر میکروسکوپ برداشته شود.
این مراحل تشخیصی به پزشک کمک می کند تا نوع و شدت آن را تعیین کرده و بهترین روش درمان را پیشنهاد دهد. تشخیص زودهنگام هپاتیت می تواند به پیشگیری از عوارض جدی و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.
پیشگیری و مدیریت هپاتیت
برای پیشگیری از انواع هپاتیت، واکسیناسیون برای نوع A و B بسیار موثر است.
علاوه بر واکسیناسیون، رعایت نکات بهداشتی از جمله شستن دست ها، مصرف آب سالم و اجتناب از مصرف غذاهای مشکوک نیز اهمیت دارد. اجتناب از مصرف الکل و مواد مخدر و مراقبت از تماس با مایعات بدن افراد مشکوک به بیماری نیز به کاهش خطر انتقال ویروس کمک می کند.
همچنین برای مدیریت و حفظ سلامت کبد، رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل، مصرف مواد غذایی مفید برای کبد، کاهش مصرف الکل و داروهای غیرضروری توصیه می شود. برخی ترکیبات گیاهی نیز مانند گیاه خار مریم (Milk Thistle) ممکن است به محافظت از کبد کمک کنند و برای افرادی که با مشکلات کبدی مواجه هستند، مفید باشند. همچنین، پیگیری منظم و انجام آزمایش های دوره ای جهت بررسی عملکرد کبد از اهمیت بالایی برخوردار است.
پیشنهاد ما به شما:
در این مبحث در رابطه با بیماری هپاتیت صحبت شد. یکی از محصولات ویتاول، مکمل لیوربان است که حاوی عصاره گیاه خارمریم بوده و به کاهش التهاب و مشکلات کبدی و بهبود سلامت کبد کمک می کند.
توصیه می شود پیش از مصرف این مکمل در مورد بیماری های زمینه ای و داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت نمایید و در دوران بارداری و شیردهی از مصرف آن بپرهیزید.
منابع:
1) https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis
2) https://www.cdc.gov/hepatitis/index.htm
3) https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hepatitis/symptoms-causes/syc-20367239