با انواع بیماری ها و اختلالات تیروئید آشنا شویم
تیروئید یک غده کوچک و پروانه‌ای شکل در جلوی گردن است که وظیفه تنظیم متابولیسم بدن را بر عهده دارد. این غده با ترشح هورمون‌های تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3) بسیاری از عملکردهای بدن، از جمله تولید انرژی، تنظیم دمای بدن و رشد را کنترل می‌کند. هرگونه اختلال در عملکرد این غده می‌تواند منجر به مشکلاتی در سلامت افراد شود. بیماری‌های تیروئید به چندین دسته اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه به بررسی هر یک پرداخته خواهد شد.
کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
کم‌کاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که غده به میزان کافی هورمون‌های تیروئیدی تولید نمی‌کند. این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله بیماری هاشیموتو، کمبود ید، جراحی یا درمان با ید رادیواکتیو و… ایجاد شود. علائم کم‌کاری شامل خستگی، افزایش وزن، خشکی پوست، یبوست، حساسیت به سرما، افسردگی و کاهش ضربان قلب است. تشخیص این بیماری با انجام آزمایش‌های خونی شامل اندازه‌گیری سطح TSH و هورمون‌های تیروئیدی صورت می‌گیرد. درمان کم‌کاری معمولاً شامل مصرف قرص لووتیروکسین (مطابق تجویز و دستور پزشک متخصص) برای جایگزینی هورمون‌های تیروئیدی است.
علل کم‌کاری تیروئید
- بیماری هاشیموتو: یک بیماری خودایمنی که در آن سیستم ایمنی به تیروئید حمله می‌کند.
- کمبود (یا حتی بیشتر بودن) ید: ید برای تولید هورمون‌های تیروئیدی ضروری است و کمبود یا میزان نامتعادل آن می‌تواند منجر به کم‌کاری (یا حتی پرکاری) تیروئید شود.
- برداشتن غده تیروئید: در برخی افراد، تیروئید به دلیل سرطان یا ندول‌های خطرناک برداشته می‌شود که باعث کم‌کاری خواهد شد.
- برخی عفونت ها، کم کاری مادرزادی، پرتوها و … نیز می توانند علل ایجاد کم کاری باشند.
پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم)
پرکاری به حالتی گفته می‌شود که در آن غده بیش از حد فعال بوده و مقادیر زیادی هورمون تیروئیدی ترشح می‌کند. این بیماری ممکن است در اثر بیماری گریوز، ندول‌های یا التهاب غده ایجاد شود. علائم پرکاری شامل کاهش وزن ناگهانی، تپش قلب، تعریق بیش از حد، اضطراب، تحریک‌پذیری، افزایش اشتها و لرزش دست‌ها است. برای تشخیص، آزمایش خون جهت اندازه‌گیری سطح TSH، T3 و T4 انجام می‌شود. درمان این بیماری (مطابق تجویز و دستور پزشک متخصص) شامل داروهای ضدتیروئید مانند متی‌مازول، ید رادیواکتیو یا جراحی تیروئید است.
علل پرکاری تیروئید
- بیماری گریوز: یک بیماری خودایمنی که باعث افزایش فعالیت تیروئید می‌شود.
- ندول‌های تیروئیدی: برخی از ندول‌های می‌توانند هورمون بیش از حد تولید کنند.
- برخی التهابات تیروئید و .…
تیروئیدیت (التهاب)
تیروئیدیت یک بیماری التهابی است که می‌تواند ناشی از عفونت‌های ویروسی، بیماری‌های خودایمنی یا مصرف برخی داروها باشد. انواع مختلف تیروئیدیت شامل:
- هاشیموتو
- تحت حاد
- پس از زایمان
- و …
گواتر
گواتر به بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیروئید گفته می‌شود که می‌تواند ناشی از کمبود ید، بیماری گریوز، بیماری هاشیموتو یا وجود ندول‌های تیروئیدی و یا … باشد. علائم گواتر شامل تورم گردن، مشکل در بلع یا تنفس و تغییرات در صدا است. درمان گواتر بستگی به علت زمینه‌ای دارد و ممکن است شامل مصرف ید، داروهای تیروئیدی یا جراحی باشد.
ندول‌های تیروئیدی
ندول‌های تیروئیدی توده‌های کوچکی هستند که در غده تشکیل می‌شوند و می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند. بیشتر ندول‌های بدون علامت هستند اما در برخی موارد ممکن است باعث ایجاد پرکاری شوند. تشخیص ندول‌ها با استفاده از سونوگرافی و بیوپسی با سوزن نازک (FNA) یا سایر روش ها انجام می‌شود. در صورتی که ندول بدخیم باشد، جراحی برای برداشتن آن توصیه می‌شود.
انواع ندول‌های تیروئیدی
- ندول‌های خوش‌خیم: معمولاً نیاز به درمان خاصی ندارند.
- ندول‌های بدخیم: ممکن است نیاز به جراحی و درمان‌های مکمل داشته باشند.
- و سایر انواع...
سرطان تیروئید
سرطان تیروئید شامل انواع مختلفی مانند سرطان پاپیلاری، فولیکولار، مدولاری و آناپلاستیک است. علائم سرطان معمولاً شامل توده قابل لمس در گردن، تغییر صدا، مشکل در بلع و درد گردن است. تشخیص سرطان با آزمایش‌های تصویربرداری، بیوپسی و آزمایش‌های ژنتیکی صورت می‌گیرد. درمان آن معمولاً شامل جراحی ، ید رادیواکتیو، پرتو درمانی یا درمان‌های هدفمند است. برای تشخیص دقیق و به موقع آن، حتی در صورت عدم داشتن علائم، به صورت دوره ای چکاب ها را انجام دهید.
روش‌های درمانی سرطان تیروئید
- جراحی تیروئید: برداشت کامل یا جزئی غده.
- درمان با ید رادیواکتیو: تخریب سلول‌های سرطانی باقی‌مانده پس از جراحی.
- پرتودرمانی و شیمی‌درمانی: در برخی موارد استفاده می‌شوند.
در آخر…
بیماری‌های تیروئید از جمله مشکلات شایعی هستند که می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر سلامت عمومی داشته باشند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. آگاهی از علائم و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده تغییرات در سلامت تیروئید، نقش مهمی در کنترل این بیماری‌ها دارد.