سلنیوم و فواید ضد پیری آن !
سلنیوم یک عنصر کمیاب است که به دلیل نقش های حیاتی در بدن، به خصوص کاهش اثرات پیری، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. سلنیوم به طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود داشته و به عنوان مکمل غذایی نیز موجود است.
سلنیوم جزء مهمی از آنزیم ها و پروتئین ها به نام سلنوپروتئین ها است که نقش کلیدی در تولید مثل، متابولیسم هورمون تیروئید و سنتز DNA دارند. سلنوپروتئین ها به عنوان آنتی اکسیدان های قوی عمل کرده و باعث محافظت در برابر ذرات آسیب رسان در بدن به نام رادیکال های آزاد می شوند.
رادیکال های آزاد به طور طبیعی در بدن به عنوان محصول جانبی فرآیندهای طبیعی بدن تولید شده و باعث آسیب به غشای سلولی و DNA می شوند. با گذشت زمان، این می تواند منجر به التهاب، پیری زودرس پوست و مجموعه ای از بیماری های مرتبط با سن شود.
اثرات ضد پیری سلنیوم
سلنیوم به واسطه ویژگی های آنتی اکسیدانی و نقش آن در حفظ سلامت سلول ها، اثرات ضد پیری قابل توجهی دارد.
یکی از این اثرات، کاهش التهاب و جلوگیری از بیماری های مرتبط با پیری است. مطالعات نشان می دهد که سلنیوم می تواند با کاهش التهاب های مزمن که با پیری و بیماری های مرتبط با سن مانند سرطان، بیماری های قلبی عروقی و اختلالات نوروسایکولوژیک همراه هستند، به حفظ سلامت پوست کمک کند.
همچنین، سلنوپروتئین ها نقش مهمی در حذف پروتئین های نادرست تا شده دارند که با افزایش سن تجمع می یابند و در بروز بیماری هایی نظیر آلزایمر و دیابت نوع ۲ دخیل هستند. سلنیوم می تواند با کاهش این تجمعات و بهبود سلامت سلول‌ها، از اثرات پیری جلوگیری کند.
علاوه بر این، سلنیوم با تحریک آنزیم های آنتی‌اکسیدان، می تواند از پوست در برابر اشعه های مضر محافظت کرده و از پیری زودرس پوست جلوگیری نماید.
تحقیقات همچنین نشان می دهد که افزایش مصرف سلنیوم می تواند به طولانی‌تر شدن تلومرها که یکی از عوامل اصلی پیری سلول ها شناخته می شوند، کمک کند. همچنین سطوح بالاتر سلنیوم در بدن با طول عمر بیشتر همراه است و افراد مسنی که سطوح بالاتری از سلنیوم دارند، معمولاً از سلامت عمومی بهتری برخوردارند.
میزان نیاز روزانه بدن به سلنیوم
میزان نیاز روزانه بدن به سلنیوم بسته به سن، جنسیت و وضعیت سلامتی افراد متفاوت است.
بیشتر بزرگسالان به ۵۵ میکروگرم (mcg) سلنیوم در روز نیاز دارند. اما در زنان باردار ۶۰ میکروگرم و در زنان شیرده ۷۰ میکروگرم سلنیوم مورد نیاز است.
از آنجا که بدن انسان نمی‌تواند سلنیوم را تولید کند، تأمین مقادیر مناسب از طریق رژیم غذایی برای حفظ سلامتی کلی بسیار مهم است. سلنیوم در انواع مختلف غذاها موجود است که می‌توان به آسانی آن‌ها را در رژیم غذایی گنجاند. برخی از غنی‌ترین منابع غذایی سلنیوم عبارتند از:
آجیل، غذاهای دریایی، گوشت قرمز، برنج قهوه‌ای، تخم‌مرغ آب‌پز، نان گندم کامل، حبوبات.
فواید دیگر سلنیوم برای سلامت بدن
سلنیوم علاوه بر اثرات ضد پیری، فواید دیگری نیز برای سلامتی دارد؛ ازجمله:
1. تقویت سیستم ایمنی و محافظت از بدن در برابر عفونت ها
2. تولید هورمون های تیروئیدی و کمک به حفظ عملکرد صحیح تیروئید
3. کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی از طریق کاهش التهاب
4. محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو
5. کاهش خطر ابتلا به سرطان
7. پیشگیری از بیماری های مرتبط با مغز
آیا باید مکمل سلنیوم مصرف کنیم؟
مصرف مکمل سلنیوم بستگی به وضعیت سلامتی فرد، سطح تغذیه ای و نیاز بدن دارد. اگر رژیم غذایی متعادل و شامل منابع غنی از سلنیوم باشد، نیازی به مصرف مکمل نیست اما افرادی که در مناطق با خاک کم سلنیوم زندگی می کنند یا رژیم غذایی فاقد این ماده معدنی دارند، ممکن است به مکمل سلنیوم نیاز داشته باشند.
همچنین، افرادی که به بیماری هایی مانند HIV یا نارسایی کلیوی مبتلا هستند، در معرض خطر کمبود سلنیوم قرار دارند.
خطرات بالقوه
اگر یک فرد به طور مداوم بیش از حد مجاز توصیه شده روزانه یعنی ۴۰۰ میکروگرم، سلنیوم دریافت کند، ممکن است عوارض جانبی ناگواری برای سلامتی ایجاد شود.
یکی از اولین نشانه های مصرف بیش از حد سلنیوم، بوی سیر در تنفس و طعم فلزی در دهان است.
همچنین مصرف دوزهای بسیار بالا از سلنیوم می تواند منجر به مسمومیت حاد سلنیوم شود، که ممکن است به سندرم دیسترس تنفسی حاد، علائم شدید گوارشی و عصبی، نارسایی کلیه، نارسایی قلبی و در موارد شدید، منجر به مرگ شود.
به همین دلیل، مهم است که قبل از مصرف هر نوع مکمل، به ویژه در دوزهای بالا، با پزشک مشورت شود.