نوروپاتی دیابتی چیست و چگونه کنترل می شود؟
نوروپاتی دیابتی یکی از شایع ترین و ناتوان کننده ترین عوارض مزمن دیابت است که به علت آسیب تدریجی به اعصاب محیطی بدن، به ویژه در اندام های تحتانی، رخ می دهد. این عارضه ممکن است منجر به درد، بی حسی، سوزن سوزن شدن و در موارد شدید، زخم و قطع عضو شود. با تشخیص زودهنگام، پیشگیری و کنترل مناسب، می توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد یا روند آن را کند نمود.
نوروپاتی دیابتی چیست؟
نوروپاتی دیابتی به گروهی از اختلالات عصبی گفته می شود که در نتیجه ی بالا بودن طولانی مدت قند خون ایجاد می شود. این آسیب عمدتاً بر اعصاب محیطی اثر می گذارد، یعنی اعصابی که از نخاع به سایر بخش های بدن مانند پاها، دست ها، دستگاه گوارش و مثانه می روند.
انواع نوروپاتی دیابتی
- نوروپاتی محیطی:(Peripheral Neuropathy)شایع ترین نوع آن است و بیشتر پاها و در مواردی دست ها را درگیر می کند.
- نوروپاتی خودمختار:(Autonomic Neuropathy)اعصابی را درگیر می کند که عملکردهای خودکار بدن مانند ضربان قلب، گوارش، فشار خون و مثانه را کنترل می‌کنند.
- نوروپاتی پروگزیمال:(Proximal Neuropathy)معمولاً در ران، باسن یا ساق پا ظاهر می شود و منجر به ضعف شدید عضلانی می شود.
- نوروپاتی کانونی:(Focal Neuropathy)به آسیب ناگهانی به یک عصب یا گروهی از اعصاب اشاره دارد که می تواند باعث ضعف عضلات یا درد شود.
علائم نوروپاتی دیابتی
علائم بسته به نوع نوروپاتی و اعصابی که درگیر شده اند، متفاوت هستند، اما رایج ترین علائم عبارت‌اند از:
- بی حسی یا کاهش حس در پاها و دست ها
- احساس سوزش، گزگز یا درد شدید
- حساسیت بیش از حد به لمس
- ضعف عضلانی
- اختلال در تعادل و راه رفتن
- مشکلات گوارشی مانند نفخ، اسهال یا یبوست
- تعریق زیاد یا کم
- اختلالات جنسی
- افت فشار خون هنگام ایستادن (افت فشار وضعیتی)
چه عواملی باعث ایجاد نوروپاتی دیابتی می شوند؟
- قند خون بالا: عامل اصلی آسیب به رگ های خونی تغذیه کننده اعصاب
- افزایش چربی خون
- فشار خون بالا
- التهاب مزمن: دیابت نوعی حالت التهابی مزمن ایجاد می‌کند که می‌تواند به سلول‌های عصبی صدمه بزند
- عوامل ژنتیکی و سبک زندگی: تغذیه ناسالم، مصرف دخانیات و نداشتن فعالیت بدنی کافی
تشخیص نوروپاتی دیابتی چگونه انجام می شود؟
پزشک برای تشخیص نوروپاتی دیابتی از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- بررسی علائم و معاینه فیزیکی: آزمایش حس لامسه، تعادل، واکنش های رفلکسی و قدرت عضلات
- تست هدایت عصبی:(NCV)بررسی سرعت انتقال پیام های الکتریکی در اعصاب
- الکترومیوگرافی:(EMG)اندازه گیری فعالیت الکتریکی عضلات
- تست های تخصصی خودکار:(Autonomic tests)بررسی عملکرد قلب، تعریق، مثانه و فشار خون
کنترل و درمان نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی دیابتی به طور قطعی قابل درمان نیست، اما با اقدامات درمانی می توان علائم آن را کاهش داد و از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
- کنترل دقیق قند خون: مهم ترین قدم در پیشگیری و کنترل نوروپاتی، پایین نگه داشتن قند خون در محدوده توصیه شده توسط پزشک است. این کار می تواند از آسیب بیشتر به اعصاب جلوگیری کرده و حتی در برخی موارد باعث بهبود جزئی علائم شود.
- مدیریت درد: می توان از داروهایی برای کاهش درد عصبی استفاده کرد.
- مراقبت از پاها: با توجه به اینکه آسیب عصبی در پاها می‌تواند منجر به زخم یا عفونت شود، مراقبت روزانه از پاها بسیار حیاتی است. بررسی روزانه پوست پاها برای وجود زخم یا قرمزی، شستن پاها با آب ولرم و خشک کردن کامل بین انگشتان، استفاده از جوراب های مناسب و کفش های راحت توصیه می شود.
- تغییر سبک زندگی: ترک سیگار، ورزش منظم و ملایم مانند پیاده روی، رژیم غذایی متعادل با کنترل کربوهیدرات، کنترل چربی خون و فشار خون، کاهش وزن در صورت اضافه وزن توصیه می شود.
مکمل ها و داروهای کمکی
برخی از مکمل ها و ویتامین ها می توانند در بهبود عملکرد عصبی مفید باشند، به‌ویژه اگر کمبود آن ها وجود داشته باشد:
- ویتامین B12: مخصوصاً در افراد دیابتی که متفورمین مصرف می‌کنند.
- ویتامینB6 و B1
- آلفا-لیپوئیک اسید:(ALA)یک آنتی‌اکسیدان قوی است که ممکن است در کاهش درد عصبی موثر باشد.
نقش مکمل ها در بهبود نوروپاتی دیابتی
همان طور که اشاره شد، برخی ویتامین های گروه B نقش کلیدی در سلامت اعصاب محیطی دارند. کمبود ویتامین هایی مانند B1، B6 و B12 می تواند علائم نوروپاتی را تشدید کند، به ویژه در بیمارانی که به مدت طولانی داروی متفورمین مصرف می کنند یا دچار اختلالات جذب هستند.
معرفی مکمل نورودینون
نورودینون مکملی است حاوی ترکیبی متعادل از ویتامین های B1، B6 و B12 است که برای حمایت از عملکرد اعصاب محیطی و کاهش علائم نوروپاتی می تواند استفاده شود.
مصرف نورودینون می‌تواند به عنوان بخشی از برنامه کلی مدیریت نوروپاتی دیابتی، در کنار کنترل قند خون و تغییر سبک زندگی، مفید واقع شود.
*نکته مهم: توصیه می شود پیش از مصرف هر نوع مکمل، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید و وی را از داروهای مصرفی و بیماری های زمینه ای خود مطلع کنید.